Kısırlığa Neden Olan Faktörler
Günlük hayatımızın parçası olan pek çok şey aslında kısırlığın sebebi olabiliyor.
Alkol, sigara gibi faktörlerin kısırlık (infertilite) üzerine olan etkilerini biliyoruz, bu maddelerden kaçınabilmek aslında çok kolay. Peki ya modern hayatın bize sunduğu ve hemen her gün kullanmak zorunda kaldığımız ürünler… Bu ürünler üreme sağlığımızı nasıl etkiliyor?
Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Ümit Zeteroğlu, günlük hayatta kullandığımız ürünlerin kısırlık üzerine olan etkilerini anlattı.
Cep telefonu: Cep telefonu, tablet ve bilgisayarın yaydığı radyasyon nedeniyle infertiliteye neden olabildiği, sağlıklı sperm ve yumurtalarda bozulmaya yol açtığı biliniyor. Cep telefonlarını vücudunuza temas ettirmemeniz ve üreme organlarınıza yakın yerde taşımamanız gerekir.
Plastik ve alüminyum kap: Sert plastik kaplarda, plastik su şişelerinde, alüminyum kutularda, dondurulmuş hazır gıda ve konserve kutularında Bisfenol-A (BPA) denilen kimyasal kullanılıyor. BPA erkeklerde sperm sayısının düşmesine neden oluyor. Kadınlarda ise kan akışını yavaşlatıyor ve yumurtaların ölmesine neden oluyor.
Kozmetik ürünler: Kozmetik ürünlerde Fitalat denilen PVC yumuşatıcı kimyasal madde kullanılıyor. Fitalat yumuşaklık sağlanması için plastik oyuncaklar başta olmak üzere plastiklerde; boya ve kokuların daha uzun süre dayanmaları için de şampuan, saç spreyi, oje, deodorant, parfüm, oda spreyi, mum, kolonya, çamaşır deterjanı, vücut spreyi, losyon gibi kozmetik ürünlerde kullanılıyor. Fitalat kimyasalının vücutta insan yapımı östrojen gibi davrandığı uzun süre önce bilimsel çalışmalarla kanıtlandı. Bu nedenle kadınların üreme organlarında sorunlara, erkeklerde ise sperm kalitesinin düşüşüne neden oluyor. Fitalat seviyesi yüksek olan erkeklerde DNA’ların hasar gördüğü de bilimsel olarak tespit edilmiş durumda.
Deterjan: Çamaşır deterjanlarında nonilfenol denilen sentetik bir kimyasal kullanılır. Nonilfenol sperm sayısının düşmesine neden oluyor.
Tatlandırıcılar: ‘Diyet’ veya ‘şekersiz’ olarak etiketlenmiş her üründe aspartam vardır.
Yapışmaz tencere: Kadınların mutfakta kurtarıcı olarak kullandığı yapışmaz tencereler de içerisinde bulunan kimyasallar nedeniyle infertiliteye yol açıyor. Yapışmaz tencerelerde bulunan PFAA, PFOA veya PFOS olarak bilinen perfluoroalkil asitler kadınlarda adet düzensizliğine, sağlıklı spermlerin ölmesine neden oluyor. Perfluoroalkil asitler şeker paketlerinde ve pizza kutularında da kullanılıyor.
Elektrikli battaniye: Elektrikli battaniyeler hem ısı hem de elektromanyetik alan yaratarak üreme sağlığına zarar verir. Elektrikli battaniyeler kadınlarda yumurtlama düzensizlikleri ve adet düzensizliklerine yol açar. Erkeklerde sperm sayısı ve hareketliliğinde azalmaya neden olur. Özellikle gebelik elde edilmeye çalışılan dönemlerde elektrikli battaniye kullanmaktan kaçınılmalıdır.
Mikrodalga fırınlar: Mikrodalga fırınların kadınlarda adet düzensizliklerine, yumurtlama bozukluklarına, infertilite ve düşüklere neden olduğu gösterilmiştir. Mikrodalga fırınlardan yayılan radyasyonun erkeklerde de sperm sayısını azalttığı düşünülmektedir.
Katkı maddeleri: Aromalı olarak satılan gıda maddelerinde MSG (monosodyum glutamat) ve trans yağ asidi (TFA) bulunur. Cips, paketlenmiş çorba, fast food ve abur cuburlarda bulunur. Trans yağ asitleri sperm sayısını yüzde 95’e varan oranda azaltır.
Vücut geliştirici ilaçlar: Kadınlarda bu ilaçlar adet düzensizliklerine, yumurtlama düzensizlikleri, adet kanamalarının kesilmesi ve kısırlığa neden olur. Erkeklerde testislerde atrofi (testislerin küçülmesi), sperm sayısının azalması, azospermi ve kısırlığa neden olur. Erkek ve kadınların bu ilaçları kullanmaktan kaçınmaları gerekir.
Çevre kirliliği: Egzoz bileşiği benzo-a-piren (BaP) ve kurşun (Pb) yumurtalıkta belirgin oranda azalma, erkeklerde sperm sayısı ve kalitenin düşmesi, sperm şeklinin bozulması, DNA bütünlüğünün bozulmasına neden olur.
Sudaki kimyasallar: ABD’de geçtiğimiz yıllarda yapılan bir araştırma su içerisine konulan florür maddesinin doğurganlık oranını azalttığı, sperm sayısını ve kalitesini düşürdüğü ve hormon bozukluğuna neden olduğu kanıtlandı. Suyun klor dezenfeksiyonu için kullanılan ‘trikloroasetik asit’in de özellikle erkeklerde spermlerin ölümüne neden olduğu doğrulandı.